BOT là viết tắt của Build-Operate-Transfer, là một hình thức hợp đồng giữa một công ty tư nhân và chính phủ đã trở nên rất phổ biến trong các dự án giao thông trên khắp Việt Nam. Vậy hình thức đầu tư này hoạt động như thế nào và có ưu, nhược điểm gì? Cùng chúng mình tìm hiểu về BOT là gì qua bài viết bên dưới nhé!
BOT là gì?
BOT là một thuật ngữ được sử dụng trong các dự án đầu tư cũng như trong công nghệ. Trong đầu tư, dự án BOT là gì? BOT là viết tắt của Build-Operate-Transfer, đây là một dự án tư nhân xây dựng cơ sở hạ tầng, vận hành và cuối cùng chuyển giao quyền sở hữu dự án cho chính phủ.
Hình thức đầu tư này được sử dụng điển hình trong các dự án dài hạn phức tạp chẳng hạn như các nhà máy điện và cơ sở xử lý nước. Trong một số trường hợp, chính phủ sẽ không đăng ký quyền sở hữu dự án. Trong những trường hợp đó, công ty tiếp tục điều hành cơ sở và chính phủ đóng vai trò là người tiêu dùng và cơ quan quản lý.
Vậy trong công nghệ bots là gì? BOT là một ứng dụng phần mềm được lập trình để thực hiện một số tác vụ nhất định. BOT được tự động hóa, có nghĩa là chúng chạy theo hướng dẫn của chúng mà không cần người dùng cần khởi động chúng.
10 điều cần lưu ý về hình thức đầu tư BOT
Quá trình hoạt động của hình thức BOT là gì?
+ Xây dựng: xây dựng là một tập hợp các quy trình liên quan đến việc thiết lập các đơn vị hoạt động bao gồm mọi thứ từ việc lựa chọn các công trình, cài đặt cơ sở hạ tầng như internet và thiết công nghệ, số lượng nhân viên và các vấn đề về pháp lý.
+ Vận hành: dự án BOT project sau khi được xây dựng sẽ được điều hành bởi tổ chức bao gồm hỗ trợ quản lý, thiết lập các quy định cho tài liệu quy trình, đào tạo, chất lượng, kiểm soát năng suất, quản trị, bảo trì và hỗ trợ chuyển đổi.
+ Chuyển giao: quyền sở hữu dự án cuối cùng được chuyển giao về cơ quan nhà nước, họ sẽ nắm quyền kiểm soát hoàn toàn khi hết hạn hợp đồng. Việc chuyển giao có thể bao gồm toàn bộ công ty con và tất cả tài sản của công ty, cùng với một nhóm điều hành quản lý tất cả các khía cạnh hoạt động và pháp lý.
Ưu điểm của hình thức BOT
- Chính phủ nhận được lợi ích của doanh nghiệp tư nhân để huy động tài chính và sử dụng các kỹ năng quản lý tốt nhất trong việc xây dựng, vận hành và bảo trì dự án.
- Sự tham gia của doanh nghiệp tư nhân cũng đảm bảo hiệu quả và chất lượng bằng cách sử dụng thiết bị tốt nhất.
- BOT cung cấp một cơ chế và khuyến khích cho các doanh nghiệp cải thiện hiệu quả thông qua các hợp đồng dựa trên hiệu suất và các mục tiêu định hướng đầu ra.
- Các dự án được thực hiện trong một tình huống đấu thầu mang tính cạnh tranh và do đó được hoàn thành với chi phí thấp nhất có thể.
- Những rủi ro của dự án được giảm thiểu do doanh nghiệp tư nhân sẽ chịu trách nhiệm
Nhược điểm của hình thức BOT
- Các mối quan hệ ràng buộc phát sinh, do doanh nghiệp tư nhân cam kết làm việc với nhà nước (như trong bất kỳ mô hình gia công nào) và không thể thoát khỏi chi phí chuyển giao thấp cho đến khi nguồn vốn BOT được khấu hao hoặc thu hồi.
- Có thể mất nhiều thời gian và chi phí đáng kể trước để chuẩn bị và hoàn thành dự án BOT vì nó liên quan đến nhiều vấn đề và đòi hỏi một khuôn khổ pháp lý và thể chế tương đối phức tạp. Vì vậy mà BOT thường không phù hợp với các dự án nhỏ
- Có thể mất thời gian để phát triển năng lực thể chế cần thiết để đảm bảo rằng các lợi ích BOT được thực hiện đúng, chẳng hạn như phát triển và thực thi các thủ tục đánh giá và đấu thầu minh bạch và công bằng và giải quyết các tranh chấp tiềm ẩn trong quá trình thực hiện.
Sự khác biệt giữa dự án BOT và BT
Trước khi đề cập đến điểm khác biệt giữa hai dự án, mình muốn nói sơ một tí về định nghĩa dự án BT là gì. Dự án BT hay hình thức đầu tư BT là một sự thỏa thuận trong đó nhà thầu tư nhân tài trợ và xây dựng cơ sở và sau khi hoàn thành, ngay lập tức chuyển giao cơ sở cho chính phủ và được thanh toán theo các điều khoản đã thỏa thuận. Đây thường là một dự án quan trọng với quy trình khấu hao hoặc chuyển / hoán đổi các tài sản có giá trị khác để bù đắp chi phí đầu tư.
Sự khác biệt chính giữa hai hình thức này là đối với BOT, nhà thầu có trách nhiệm vận hành và duy trì cơ sở trong một khoảng thời gian thỏa thuận. Trong thời gian thỏa thuận, nhà thầu được phép sở hữu phí người dùng, lệ phí cầu đường / phí / tiền thuê nhà và chi phí khác để cho phép anh ta để thu hồi phí đầu tư và chi phí hoạt động cộng với một tỷ lệ lợi nhuận hợp lý. Trong BT, nhà thầu không có quyền duy trì và vận hành cơ sở mà phải chuyển giao lại cho nhà nước sau khi hoàn thành. Bù lại nhà nước sẽ dùng quỹ đất công để hoàn trả vốn xây dựng ban đầu cho nhà thầu.
Nên đầu tư dự án BOT hay BT?
Theo các chuyên gia thì những nhà đầu tư lớn hiện nay thích đầu tư dự án BT hơn là BOT. Với hình thức BOT, nhà đầu tư phải mất một khoảng thời gian vận hành khá dài từ 10 – 20 năm để có thể thu lại vốn ban đầu. Chưa kể nhà đầu tư còn phải tốn một khoảng chi phí phát sinh để thuê nhân lực làm việc trong khoảng thời gian đó.
Đối với hình thức đầu tư BT, như bạn đã biết về ý nghĩa của dự án/ hợp đồng BT là gì ở phần thông tin trên, nhà đầu tư sẽ chịu trách nhiệm xây dựng sau đó sẽ phải chuyển giao lại cho cơ quan nhà nước theo dạng đổi đất lấy hạ tầng. Với hình thức này, nhà đầu tư có thể nhận lại được “tiền tươi thóc thật”, họ có thể sử dụng đất để làm các dự án khác hoặc bán đất để thu hồi vốn ngay.
Một số khái niệm khác liên quan đến dự án BOT
Hợp đồng BOT là gì ?
Hợp đồng BOT là hợp đồng thỏa thuận giữa một công ty tư nhân và một cơ quan chính phủ. Thỏa thuận cam kết công ty tư nhân xây dựng và vận hành một cơ sở – chẳng hạn như một nhà máy điện – trong một thời gian sau đó chuyển quyền sở hữu cho chính phủ.
Nguồn vốn BOT là gì và đến từ đâu?
Nguồn vốn BOT chủ yếu là do các doanh nghiệp tư nhân bỏ ra hoặc do vay vốn ngân hàng. Và vì các tư nhân phải tốn một lượng lớn chi phí đầu tư ban đầu, nên cơ quan nhà nước sẽ để cho các tư nhân vận hành để thu hồi lại vốn
Trạm BOT là gì?
Trạm BOT hay trạm thu phí BOT là những trạm thu phí do chính doanh nghiệp tư nhân lập ra để thu hồi lại vốn sau khi đã hoàn thành xong dự án.
Để hiểu rõ hơn về trạm thu phí BOT là gì, chúng mình sẽ đưa ra một ví dụ cụ thể: trong một kế hoạch phát triển BOT điển hình, chính phủ sẽ ký hợp đồng với một công ty tư nhân để xây dựng một dự án giao thông – ví dụ, đường cao tốc hoặc một cây cầu đường cao tốc mới – và sau đó cho phép công ty vận hành lập một trạm thu phí để để thu hồi vốn đầu tư của họ trong vòng vài năm.
Nói tóm lại, mô hình BOT thường hữu ích cho các dự án dài hạn liên quan đến nhiều chi phí và thời gian thiết lập. Với mô hình BOT, bạn cần bắt đầu nhìn về điểm cuối trước khi bắt đầu thực tế của dự án chẳng hạn như bạn sẽ ở đâu trong 5 năm nữa? Các dịch vụ có khả thi trong thời gian dài không? Làm thế nào công ty có thể được thay đổi trong tương lai (có thể sáp nhập và mua lại)?
Hy vọng với những thông tin trong bài viết BOT là gì sẽ phần nào giúp giải đáp những thắc mắc của bạn! Cùng tham khảo thêm một số bài viết khác nhé!
Xem thêm >> Integrated là gì? Phân biệt các khái niệm về integrated
